Zapraszamy na specjalne oprowadzanie po wystawie Nowe wyrazy. Konteksty wizualne współczesnych książek poetyckich.
6.07.2025 (niedziela) o godz. 15.00 oprowadza Krzysztof Jaworski.
Krzysztof Jaworski (1966) – poeta, prozaik, dramaturg, scenarzysta, literaturoznawca, profesor Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach. Publikuje od 1988 roku; jego utwory literackie ukazywały się w czasopismach polskich, takich jak „brulion”, „Twórczość” czy „Dialog” oraz amerykańskich (m.in. „The Literary Review”, „Better”, „Kenyon Review“, „Forklift”, „Plume”, „Two Lines”, „The Cincinnati Review”). Dotychczas wydał m.in. książki poetyckie: Wiersze (1992), Kameraden (1994), Jesień na Marsie (1997), Czas triumfu gołębi (2000), Dusze monet (2007), Hiperrealizm świętokrzyski (1999), .byłem (2014), Ceremonia (2019), Ciąg Fibonacciego (2019), Jak pięknie (2021), 10 poematów elementarnych dla dzieci (2022); powieści i opowiadania: Pod prąd (1999), Batalion misiów (2001), Warzywniak (2009), Do szpiku kości. Ostatnia powieść awangardowa (2013) (nominowana do Nagrody Literackiej Gdynia, 2014). Autor monografii naukowych i prac edytorskich, m.in.: Dandys. Słowo o Brunonie Jasieńskim (2009), Kronika polskiego futuryzmu (2015), Niechciani futuryści. Zapomniana awangarda literacka dwudziestolecia międzywojennego (2022). Jego wiersze i opowiadania znajdują się również w wielu antologiach i wyborach poezji, także obcojęzycznych, m.in. w przekładach na angielski, duński, niemiecki, czeski czy węgierski.
Na wystawie Nowe wyrazy. Konteksty wizualne współczesnych książek poetyckich kuratorowanej przez Natalię Malek i Piotra Polichta w Muzeum Literatury prezentowane są jego oryginalne kolaże z 1987 roku: cykl 10 poematów elementarnych dla dzieci, a także fotografie ze wspólnej publikacji z Wojciechem Wilczykiem Kapitał w słowach i obrazach (2002).
Oprowadzanie jest częścią specjalnego wakacyjnego cyklu wydarzeń towarzyszących.
W czerwcu i lipcu spotykamy się z autorkami i autorami prezentowanych na wystawie prac, żeby opowiedzieli o swojej praktyce artystycznej, odkryciach lekturowych i wizualnych, własnych zmaganiach z materialnością poezji oraz sztuki.
Każde z oprowadzań w sposób szczególny uwzględnia wybrane medium: fotografię, dźwięk/śpiew, film, malarstwo, poezję. W lipcu oprowadzają: Krzysztof Jaworski, Rafał Wawrzyńczyk, Agnieszka Wolny-Hamkało i Halszka Sokołowska, Natalia Malek i Pola Dwurnik.
O wystawie
(tekst kuratorski):
Wiersze cechuje pewna uporczywa podwójność. Odnoszą się one do rzeczywistości – zastępczo, za pomocą niematerialnego znaczenia. Lecz mają również własną materialną postać. Zapisane, zyskują kształt. Wydane w formie książkowej zaczynają funkcjonować jako obiekt jak dzieło sztuki.
To nie z myśli robi się wiersze. Robi się je ze słów, przypominał Stéphane Mallarmé. Zdarza się, że w rozmowie o poezji nie radzimy sobie z podwójnością jej artystycznego tworzywa. Tymi samymi słowami prosi się o bułkę w sklepie i buduje obraz poetycki. Wiersz bywa jednak źródłem fizycznie niemal odczuwanej przyjemności. To zmysłowe doświadczenie także bierze się ze słów? Z ich brzmienia? Zapisu? Układu? A może z ich faktury. Kształtu, koloru? Czy słowa mają właściwości podobne innym tworzywom, takim jak farby, tusze, tkaniny, żywice?
Śledząc dynamikę wzajemnego wpływu poezji oraz sztuk wizualnych, nasza wystawa przekierowuje uwagę z samych tekstów na formę wydawnictw. Skupiamy się na publikacjach, których warstwa tekstualna i warstwa wizualna są tak samo ważne, uzupełniają się i wzajemnie oświetlają.
Prezentowane prace były reprodukowane w książkach lub powstawały w związku z tekstami
poetyckimi. Czytelniczki i czytelnicy rzadko mieli jednak możliwość zapoznać się z nimi w sposób inny niż zapośredniczony poprzez medium książki. Wystawa przywraca te dzieła do ich naturalnego galeryjnego środowiska, przy czym nie ogranicza się do warstwy formalnej. Opowieść o wizualności książek poetyckich to zarazem opowieść o zmianach, jakie zaszły w Polsce przez ostatnie trzy dekady.
Natalia Malek, Piotr Policht
