Pomysł, aby zorganizować wystawę prac współczesnej artystki multimedialnej Alexandry Grant właśnie w Muzeum Literatury, zrodził się w 2021 roku i wynikał z chęci ukazania kontaktu intelektualnego miedzy sztuką wizualną a literaturą. Dodatkowym argumentem była fascynacja Alexandry Grani poezją Wisławy Szymborskiej. To, że amerykańska artystka mogłaby pokazać swoją twórczość, zainspirowaną poezją polskiej poetki, właśnie w Polsce, wydała mi się bardzo ekscytująca. To zderzenie dwóch różnych kultur pod jednym dachem – dachem literatury i poezji – udowodniłoby uniwersalność sztuki, jej wspólny język odczuwania i interpretacji.
Przychylność dyrektora Muzeum Literatury dra hab. Jarosława Klejnockiego oraz pani kurator dr Anny Lipy stworzyły idealne warunki do realizacji projektu.
Nastąpił moment wyboru dzieł artystki. Alexandra Grant tworzy, stosując różne techniki, zarówno malarskie, jak i rzeźbiarskie, także wideo. Ponieważ dzieła malarskie są na ogół wielkoformatowe i nie zmieściłyby się w pomieszczeniach Muzeum, wybór padł na realizacje rzeźbiarskie – obiekty z cieniutkich drucików oraz prace wytłaczane na papierze japońskim oraz neony i wideo. Nie tylko praktyczny aspekt zadecydował o wyborze dzieł, ale także ich wyjątkowa delikatność, subtelność, zwiewność – cechy tak charakterystyczne dla poezji.
fot. P. Jamski, M. Bociański
Kolejną fazą było podejmowanie decyzji o wyborze konkretnych prac. W trakcie dialogu kuratorek (dr Anny Lipy oraz niżej podpisanej) rodziły się nowe pomysły. Zdecydowałyśmy się na dołączenie do wystawy dzieł inspirowanych poezją Michaela Joyce’a – pioniera hipertekstów. Stworzyło to kolejny punkt napięcia między twórczością polskiej poetki i amerykańskiego autora w dziełach wizualnych Alexandry Grant.
Artystka po odwiedzeniu pomieszczeń Muzeum Literatury włączyła się w proces kuratorski i zaproponowała stworzenie specjalnie na warszawską wystawę dwóch neonów, ze słowami zaczerpniętymi z wierszy Wisławy Szymborskiej (Jawa i Elegia podróżna), oraz trzech dzieł malarskich opartych na utworze Nimbus Michaela Joyce´a. Neony stworzyły ramy trzymające wystawę architektonicznie. Realizacje neonów powierzyliśmy warszawskiej firmie Jacka Hanaka, współpracującej z wieloma artystami.
Następny etap realizacji wystawy wiązał się z koniecznością rozwiązania wielu problemów natury formalnej i technicznej, takich jak umowy, zaplanowanie transportu, ubezpieczeń itp. Szczególnie ważną kwestią był właśnie transport dzieł, zwłaszcza misternych drucików, które przybyły najpierw z Los Angeles do Berlina, a następnie z Berlina do Warszawy. Pomocna okazała się inwencja artystki, która wypracowała system spłaszczania elementów między arkuszami papieru, co umożliwiło znaczne pomniejszenie gabarytów przesyłek.
Do rozwiązania pozostała kwestia rozmieszczenia prac rzeźbiarskich – przy uwzględnieniu warunków i stanu ścian oraz sufitów muzeum. Tu napotkaliśmy poważny problem konserwatorski – mianowicie niemożliwość wbijania gwoździ w sufit muzeum. Ta przeszkoda doprowadziła do spontanicznej zmiany koncepcji i artystka zdecydowała się stworzyć z istniejących materiałów zupełnie nowe dzieło – Spirale 1 – które cieszyło się dużym uznaniem publiczności.
Dużego nakładu pracy artystki wymagała instalacja mobilnego obiektu rzeźbiarskiego – nimbus 3. Ten piękny, przestrzenny obiekt o zarysie kuli był misternie tworzony przez artystkę w ciągu wielu dni przed wystawą. Warunki lokalowe sprzyjały prezentacji tego dzieła, będącego w ruchu i rzucającego cienie na ściany i podłogę sali.
Osobnym rozdziałem była praca nad katalogiem, która wymagała wielkiego zaangażowania w badania twórczości Alexandry Grant, uporządkowania i koordynacji faktów oraz opisu dzieł. Do napisania tekstów zostali zaproszeni dyrektor Jarosław Klejnocki, dr Anna Lipa, prof. Marta Smolińska i ja. Wymagało to od kuratorek i pracowników muzeum, a także artystki, wielkiego nakładu pracy. Katalog ukazał się w języku polskim i angielskim. Ale efekt był satysfakcjonujący – powstało wspaniałe opracowanie nie tylko aktualnej wystawy, ale także historii działalności Alexandry Grant – zarówno jako artystki, jak i wydawczyni książek oraz aktywistki społecznej.
Katalog odgrywa istotną rolę w propagowaniu warszawskiej wystawy za granicą, między innymi w Niemczech, w Berlinie, oraz w Szwajcarii, w Bazylei. Katalog trafił do Neue National Galerie w Berlinie, Instytutu Polskiego w Berlinie, licznych kolekcjonerów z Monachium, Bochum, a także do członków Kunstkommission Riehen (którego jestem członkinią patronatu) i kolekcjonerów w Bazylei.
W listopadzie 2024 roku w Berlinie w Galerii carlier I gebauer została otwarta inna wystawa Alexandry Grant: Everything belongs to the Cosmos, która pokazuje wielkoformatowe prace malarskie. Wystawy uzupełniają się nawzajem i wzajemnie wspierają. Na wernisażu było obecnych wielu znaczących gości, w mowach w trakcie otwarcia została opisana również wystawa w Muzeum Literatury w Warszawie, a katalog naszej wystawy cieszył się dużym zainteresowaniem.
fot. P. Jamski
Wystawa Alexandra Grant. Słowo. Obraz. Przestrzeń przyczyniła się do popularyzacji działalności warszawskiego Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Niemczech, Szwajcarii i w USA, gdzie katalog wystawy jest rozprowadzany.
Irena Kain / How the exhibition of American artist Alexandra Grant at the Museum of Literature in Warsaw came about
The idea to hold an exhibition of works by contemporary multimedia artist Alexandra Grant precisely at the Museum of Literature was born in 2021 and stemmed from the desire to show the intellectual contact between visual art and literature. An additional argument was Alexandra Grant’s fascination with Wislawa Szymborska’s poetry. The fact that an American artist could show her work, inspired by the poetry of the Polish poet, right in Poland, seemed very exciting to me. This clash of two different cultures under one roof – the roof of literature and poetry – would prove the universality of art, its common language of feeling and interpretation.
The favor of the director of the Museum of Literature, Dr. Jaroslaw Klejnocki, and curator Dr. Anna Lipa created ideal conditions for the project.
There came the moment of selection of the artist’s works. Alexandra Grant creates, using a variety of techniques, both painting and sculpture, including video. Since the painting works are generally large in format and would not fit in the Museum’s rooms, the choice fell on sculptural realizations – objects made of thin wires and works embossed on Japanese paper, as well as neon signs and video. It was not only the practical aspect that determined the choice of works, but also their exceptional delicacy, subtlety, airiness – qualities so characteristic of poetry.
The next phase was to decide on the selection of specific works. During the dialogue between the curators (Dr. Anna Lipa and Irena Kain), new ideas were born. We decided to include works inspired by the poetry of Michael Joyce – a pioneer of hypertexts – in the exhibition. This created another point of tension between the work of the Polish poet and the American author in the visual works of Alexandra Grant.
After visiting the Museum of Literature, the artist joined the curatorial process and proposed to create two neon signs especially for the Warsaw exhibition, with words taken from Wislawa Szymborska’s poems (Java and Traveling Elegy), and three painting works based on Michael Joyce’s Nimbus. The neon signs formed the framework holding the exhibition architecturally. We entrusted the realization of the neon signs to Jacek Hanak’s Warsaw-based company, which collaborates with many artists.
The next stage of the exhibition involved solving many formal and technical problems. A particularly important issue was the transportation of the works, especially the intricate wires, which arrived first from Los Angeles to Berlin and then from Berlin to Warsaw. The artist’s ingenuity proved helpful, as she developed a system of flattening the pieces between sheets of paper, which made it possible to significantly reduce the size of the shipments.
What remained to be solved was the installation of the sculptural works – taking into account the condition of the museum’s walls and ceilings. Here we encountered a serious mounting problem – namely, the impossibility of driving nails into the ceiling of the museum. This obstacle led to a spontaneous change in the concept, and the artist decided to create a completely new work – Spirals 1 – from existing materials, which was highly appreciated by the public.
The installation of a mobile sculptural object – nimbus 3 – required a great deal of work on the part of the artist. This beautiful, spatial object with the outline of a sphere was intricately created by the artist over many days before the exhibition. The venue conditions were favorable for the presentation of this work, being in motion and casting shadows on the walls and floor of the room.
A separate chapter was the work on the catalog, which required a lot of research into Alexandra Grant’s work, organizing and coordinating facts and descriptions of the works. Director Jaroslaw Klejnocki, Dr. Anna Lipa, Prof. Marta Smolinska and I were invited to write the texts. This required many hours of work from the curators and staff of the museum, as well as the artist. The catalog was published in Polish and English. The result was satisfying – a wonderful study of not only the current exhibition, but also the history of Alexandra Grant’s activities – both as an artist, book publisher and social activist.
The catalog plays an important role in promoting the Warsaw exhibition abroad, including in Berlin, Germany, and in Basel, Switzerland. The catalog went to the Friends of the Neue National Galerie in Berlin, the Polish Institute in Berlin, numerous collectors in Munich, Bochum, as well as members of the Kunstkommission Riehen (of which I am a patron member) and collectors in Basel.
In November 2024, another exhibition by Alexandra Grant, Everything belongs to the Cosmos, opened at Berlin’s Galerie carlier I gebauer, showing large-format paintings. The exhibitions complement and support each other. Many prominent guests were present at the opening, the exhibition at the Museum of Literature in Warsaw was also described in speeches during the opening, and the catalog of our exhibition was very popular.
The exhibition Alexandra Grant. Word. Image. Space contributed to the popularization of the activities of Warsaw’s Adam Mickiewicz Museum of Literature in Germany, Switzerland and the USA, where the exhibition catalog is distributed.
