26 listopada o godz. 18:30 zapraszamy na wykład Barbary Riss „Artyści w Legionach Polskich”. Ostatnie spotkanie w realizowanym przez Muzeum Andrzeja Struga cyklu „Doświadczeni wojną – w 110 rocznicę wybuchu Wielkiej Wojny”.
UWAGA: zmiana miejsca – zapowiadany wykład odbędzie się w Muzeum Marii Dąbrowskiej, ul. Progi 1 m. 13 (obok stacji Metro Politechnika)
W szeregi Legionów Polskich wstępowało wielu ludzi o artystycznych aspiracjach, także znanych, o cenionym dorobku. Wedle najnowszych ustaleń, lista artystów – malarzy, rysowników, ilustratorów, rzeźbiarzy i fotografów w Legionach obejmuje blisko 200 nazwisk. Służyli we wszystkich rodzajach broni, od piechoty i kawalerii po oddziały sanitarne, techniczne i werbunkowe, przy Komendzie Legionów, w biurze prasowym. Zbiorowo wstąpili do legionowych formacji członkowie stowarzyszenia „Młoda Polska” i Tadeusz Pruszkowski, ASP porzucili dla „wojenki” zarówno studenci, jak i ich profesorowie: Julian Fałat i Leon Wyczółkowski. Mundur przywdział Wojciech Kossak.
Służyli, młodzi często na pierwszej linii frontu, wypełniając nie tylko obowiązki żołnierskie – swój talent podporządkowali idei, by dokumentować ten wyśniony bój o Niepodległą.
Dowodzą tego liczne sceny zarówno batalistyczne z postojów i marszów, o reportażowym ujęciu, pejzaże rejestrujące wojenne zniszczenia, rysunki z obozów internowania legionistów. W gestii artystów było projektowanie albumów, broszur, plakatów, wydawanie pism, serii pocztówek, czy organizacja Wystaw Sztuki Legionów. Podobnie było z opracowaniem wzorów odznak, medali i umundurowania.
Straty, jakie ponosiły Legiony w walkach niemal od początku, od lata 1914 roku, uświadomiły artystom – żołnierzom, iż biorą udział w swoistym wyścigu ze śmiercią. Zaczęła się wielka akcja portretowania. Gottlieb, Wincenty Wodzinowski, Stanisław Janowski, Aleksander Grzybowski, Jan Gumowski, Karol Maszkowski, Tadeusz Pruszkowski, Zygmunt Rozwadowski i Jan Rembowski stworzyli najwięcej z kilku tysięcy wizerunków legionistów nie tylko z kręgu dowódców, czy kolegów – artystów. Henryk Hertz-Barwiński, Stefan Sonnewend, a obok nich Kazimierz Sichulski celowali w karykaturach znanych postaci.
Co złączyło w jedną „żelazną drużynę” tak różnych i licznych artystów? Wszyscy oni tworzyli w poczuciu przypisanej im szczególnej misji, zgodnej z radą Jacka Malczewskiego: MALUJCIE TAK, ABY POLSKA ZMARTWYCHWSTAŁA.
Wykład ilustrowany multimedialnie.
Muzeum Marii Dąbrowskiej, ul. Progi 1 m. 13, Warszawa
Wstęp wolny
fot. Barbara Riss, kolaż z fragmentem druku okolicznościowego z 1914 w domenie publicznej
